Zielona Struga nazywana Zielonką a w średniowieczu Wierdzielewą

Od przybycia w 1230 r. Krzyżaków stanowiła naturalną granicę ich posiadłości ofiarowanych przez księcia Konrada Mazowieckiego. Nazywana często Zielonką a w średniowieczu Wierdzielewą.

 

Nazywana często Zielonką a w średniowieczu Wiedzielewą

Mowa o Zielonej Strudze. Struga ta to niewielka rzeczka płynąca niedaleko Torunia. Całkowita jej długość wynosi ok. 34 km. Zielonka jest interesującym ciekiem wodnym zarówno z punktu przyrodniczego, krajoznawczego oraz historycznego.
 
Pierwotnie Struga Zielona uchodziła do Wisły na wysokości nieistniejącej dziś osady Wymysłowo, obecnie m.in. w skutek jej uregulowania i budowy ujęcia wodnego uchodzi do Wisły na wysokości Dybowa. Od średniowiecza, aż po koniec XIX w. wody Strugi Zielonej były wykorzystywane na skalę przemysłową, do napędzania młynów wodnych. Wykorzystano przy tym dolny bieg Strugi Zielonej, od Jarek aż do Wisły, charakteryzujący się dużym spadkiem. Energia wodna była wykorzystana przez cztery zidentyfikowane na strudze młyny funkcjonujące w różnych okresach czasu. Były to młyny w Jarkach, w Kąkolu, Kukiełka oraz Chrząst. Dziś po funkcjonujących niegdyś młynach pozostały części śluz, turbinowni a w większości tylko zmiany w terenie.
 
Struga to niewielki ciek, ale i tak największy w Puszczy Bydgoskiej, która uchodzi za suchą, porośniętą głównie sosną. Nie jest to raczej właściwa rzeka lecz kanał ale mocno już znaturalizowany, przypominający rzekę. Jeszcze kilka lat temu od miejscowości Osiek Wielki, a teraz od Jarek można ją dopiero nazwać właściwą rzeką.

 

Łąki są podmokłe, bo to relikt czasów, gdy u schyłku ostatniego zlodowacenia płynęła tędy na zachód jedna z odnóg Prawisły
 

Zielona rodzi się na podmokłych łąkach w okolicach Nowej Wsi Wielkiej w południowej części powiatu bydgoskiego. Łąki są podmokłe, bo to relikt czasów, gdy u schyłku ostatniego zlodowacenia płynęła tędy na zachód jedna z odnóg Prawisły, łącząc się kilka kilometrów stąd na zachód z nurtem dawnej Noteci. Cała dolina Zielonej Strugi wchodzi w skład Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej, która swe główne koryto wytyczyła przez Bydgoszcz i Nakło.
 
Po opadnięciu wód, między głównym korytem a dzisiejszą Zieloną Strugą, powstały ogromne ławice piasku, z których zachodnie wiatry usypały przez tysiące lat wydmy. Struga płynie więc przez puszczę głęboko wcinającą się doliną, meandrując pośród porośniętych drzewami śródlądowych wydm.

 

Przebiega w ukształtowanej przez nią dolinie tworząc dodatkową atrakcję - głęboki i malowniczy wąwóz
 

Dolny odcinek strugi od leśniczówki Zielona aż do leśniczówki Dybowo przebiega w ukształtowanej przez nią dolinie tworząc dodatkową atrakcję - głęboki i malowniczy wąwóz.
 
Właśnie od miejscowości Jarki, Zielona Struga płynie aż do ujścia do Wisły w naturalny sposób. Ten właśnie odcinek ok. 6,5 km jest interesujący. Głębokość Zielonej Strugi wynosi 30 – 80 cm, czasami na spokojnych odcinkach dochodzi do 90 cm. Na tym odcinku prąd jest dość szybki, dno piaszczyste, brzegi fragmentami porośnięte krzewami.