Włęcz - kolejna wioska duchów
Wieś Włęcz została założona między 1626 a 1630 rokiem przez kolonistów olęderskich, wśród których zapewne byli mennonici. Ci osadnicy zostali sprowadzeni przez właściciela Włęcza do zagospodarowania nadwiślańskich terenów zalewowych. Była to jedna z pierwszych osad olęderskich na terenie ziemi dobrzyńskiej.
Potop szwedzki oraz wynikająca z niego zapaść społeczna i gospodarcza spowodowały całkowite zniszczenie miejscowości. Około 1700 roku miejscowość została zakupiona przez arcybiskupa Iwowskiego Konstatego Zielińskiego, który sprowadził tu nowych osadników olęderskich w 1706 roku, co prawdopodobnie doprowadziło do wymiany populacji z mennonickiej na luterańską. Wówczas Włęcz wchodził w skład klucza majątkowego Zielińskich ze Skępego. W 1740 roku powstał Rumunek Włęcz na południe od Wilczych Kątów.
Potop szwedzki oraz wynikająca z niego zapaść społeczna i gospodarcza spowodowały całkowite zniszczenie miejscowości. Około 1700 roku miejscowość została zakupiona przez arcybiskupa Iwowskiego Konstatego Zielińskiego, który sprowadził tu nowych osadników olęderskich w 1706 roku, co prawdopodobnie doprowadziło do wymiany populacji z mennonickiej na luterańską. Wówczas Włęcz wchodził w skład klucza majątkowego Zielińskich ze Skępego. W 1740 roku powstał Rumunek Włęcz na południe od Wilczych Kątów.
Chata kantora Ernsta Tobera
Włęcz posiadał kantorat podlegający od 1838 roku parafii ewangelicko-augsburskiej w Osówce nad Wisłą. Wzmianka o jego istnieniu oraz o cmentarzu znajduje się w wizytacji parafialnej z 1781 roku. Zachowana obok cmentarza zabudowa z XIX wieku to drewniana chata kantora Ernsta Tobera, który udzielał pierwszych posług religijnych i był także nauczycielem. W chacie, w której zamieszkiwał Tober, mieściła się szkoła oraz kaplica. Jednak dom spłonął w 1945 roku.
Cmentarz ewangelicko-augsburski we Włęczu.
Znajdujący się tuż obok cmentarz, z zachowaną dzwonnicą z przełomu wieku XIX i XX, stanowi kompleks z chatą kantora. Pierwotnie ten cmentarz znajdował się w centrum dużej wsi, wraz z czterema domami na Zielonej Kępie.
Dzwonnica Włęcz
Na cmentarzu na uwagę zasługują przede wszystkim nagrobek ojca i syna - Adolfa i Johanna Bonkowskich, z których jeden był miejscowym nauczycielem. W centrum cmentarza znajduje się ogromna stara lipa, która góruje nad cmentarzem. Na samym cmentarzu znajduje się ok. 50 nagrobków, wiele kompletnych z krzyżami (najstarszy – żeliwny z końca XIX wieku). Uwagę zwracają liczne inskrypcje z cytatami biblijnymi, śladami srebrnych i złotych polichromii.
W sztuce nagrobnej widoczne są wpływy łódzkich i włocławskich zakładów kamieniarskich, szczególnie w przypadku nagrobka Amalii Gerty Nonenprediger, Olgi Haak i Elisabeth Bunkowskiej.
W maju 2010 roku zrujnowana i zapomniana nekropolia została uporządkowana i odnowiona przez wolontariuszy (studentów i przyjaciół cmentarza), a także dzieci ze Szkoły Podstawowej w Czernikowie, w ramach etapu II projektu "Tak trzeba", prowadzonego przez czernikowskie stowarzyszenie "Czyż nie".
Przy cmentarzu przebiega 78-kilometrowy, oznaczony czarnym kolorem, turystyczny szlak rowerowy Toruń - Dobrzyń nad Wisłą.
Byli mieszkańcy Włęcza
Gospodarze w 1740: Michael Sandau, Christoph Sandau, Marianna Jabs, Johann Netzel, Peter Schultz, Peter Braun, Christian Sandau, Johan Bonkowski, Paul Maron, Jakob Moltzahn, Matthaus Lesniewski.
Gospodarze w 1792: Martin Maron, Jakob Dahm, Peter Schultz, Goittfried Tetzlaff, Martin Witzke, Johann Sandau, Jacob Moltzahn, Michael Sandau, Franciszek Lisnowski, Martin Bunkowski, Michael Dars, Christoph Bunkowski, Georg Minklay, Heinrich Moltzahn, Peter Krause.
Gospodarze w 1801: Daniel Sieg, Georg Minklei, Christian Bonkowski, Martin Bonkowski, Michael Daase, Michael Sandau, Johann Sandau, Martin Maltzahn, Martin Witzke, Peter Schultz, Friedrich Damer, Paul Maron.
Mieszkańcy z czasów II wojny światowej: Heinrich Bensler, Jakob Schielke, Adolf Bonkowski, Adolf Sonnenberg, Heinrich Lange, Benjamin Fleming, Rudolf Bensler, Heinrich Sonnenberg, Ernst Tober, Eduard Jabs, Adolf Bensler, Adolf Bohm, Adolf Feldt, Adolf Molzahn, Hermann Molzanhn, Heinrich Pankratz, Eduard Golnick, Gustaw Rutter, Albert Flar, Gustav Pfipke, Otto Pfipke, Robert Schiemann, Emilie Sonnenberg, Adolf Schwarzrock, Adolf Braun, Gustaw Schiemann, Hermann Fenske, Wilhelm Minklei, Otto Nell, Otto Braun, Eduard Fanzlau, Eduard Kuntop, Hermann Finger, Hermann Haack, Gustav Raduhn, Paulienen Maretzki, Walter Kruger, Julius Bottke, Albert Dorn, Adolf Sonnenberg, Heinrich Wiese, Friedrich Wengert, Emma Stolz, Albert Rossol, Jakob Jabs, Eduard Bensler, Rudolph Bonkowski, Adolf Bensler, Eduard Bonkowski, Eduard Nonneprediger, Heinrich Jabs, Emil Bensler, Rudof Gurske, Emil Kausch.
Inne miejsca warte odwiedzenia: MAPA
Gospodarze w 1792: Martin Maron, Jakob Dahm, Peter Schultz, Goittfried Tetzlaff, Martin Witzke, Johann Sandau, Jacob Moltzahn, Michael Sandau, Franciszek Lisnowski, Martin Bunkowski, Michael Dars, Christoph Bunkowski, Georg Minklay, Heinrich Moltzahn, Peter Krause.
Gospodarze w 1801: Daniel Sieg, Georg Minklei, Christian Bonkowski, Martin Bonkowski, Michael Daase, Michael Sandau, Johann Sandau, Martin Maltzahn, Martin Witzke, Peter Schultz, Friedrich Damer, Paul Maron.
Mieszkańcy z czasów II wojny światowej: Heinrich Bensler, Jakob Schielke, Adolf Bonkowski, Adolf Sonnenberg, Heinrich Lange, Benjamin Fleming, Rudolf Bensler, Heinrich Sonnenberg, Ernst Tober, Eduard Jabs, Adolf Bensler, Adolf Bohm, Adolf Feldt, Adolf Molzahn, Hermann Molzanhn, Heinrich Pankratz, Eduard Golnick, Gustaw Rutter, Albert Flar, Gustav Pfipke, Otto Pfipke, Robert Schiemann, Emilie Sonnenberg, Adolf Schwarzrock, Adolf Braun, Gustaw Schiemann, Hermann Fenske, Wilhelm Minklei, Otto Nell, Otto Braun, Eduard Fanzlau, Eduard Kuntop, Hermann Finger, Hermann Haack, Gustav Raduhn, Paulienen Maretzki, Walter Kruger, Julius Bottke, Albert Dorn, Adolf Sonnenberg, Heinrich Wiese, Friedrich Wengert, Emma Stolz, Albert Rossol, Jakob Jabs, Eduard Bensler, Rudolph Bonkowski, Adolf Bensler, Eduard Bonkowski, Eduard Nonneprediger, Heinrich Jabs, Emil Bensler, Rudof Gurske, Emil Kausch.
Inne miejsca warte odwiedzenia: MAPA