Z powstaniem Źródła Bełkota związanych jest wiele legend, jedna z nich głosi, że w spokojną niegdyś toń Bełkotki uderzył piorun i został tam uwięziony. Jego ciągłe ponawiane próby uwolnienia powodują bulgotanie wody.
Dawniej Bełkotka uważana była za najcenniejsze źródło lecznicze. Wydobywające się z dna źródła pęcherzyki gazu ziemnego - metanu powodowało burzenie się, bełkotanie wody i stąd wzięła się jego nazwa.
Dzisiaj Bełkotka, stanowi pomnik historii, a od 1966 r. pomnik przyrody, opisywany nie tylko przez lekarzy i badaczy wód iwonickich ale też przez pisarzy, poetów i malarzy, którzy w swoich dziełach próbowali ukazać tajemnice i niezwykłe piękno leśnego źródła. Najpiękniej Bełkotkę opisał, zauroczony nią, Wincenty Pol - geograf i poeta.
Dzisiaj Bełkotka, stanowi pomnik historii, a od 1966 r. pomnik przyrody, opisywany nie tylko przez lekarzy i badaczy wód iwonickich ale też przez pisarzy, poetów i malarzy, którzy w swoich dziełach próbowali ukazać tajemnice i niezwykłe piękno leśnego źródła. Najpiękniej Bełkotkę opisał, zauroczony nią, Wincenty Pol - geograf i poeta.
W trzy lata po śmierci Wincentego Pola odsłonięty został nad Bełkotka pomnik poety, z wierszem jego autorstwa. Z tej okazji odbyła się w uzdrowisku, w 1875 roku, wielkie uroczystości ku czci autora Pieśni o ziemi naszej z udziałem kuracjuszy, iwoniczan, okolicznej ludności, w tym Łemków z pobliskich wiosek.
Uroczystości te uświetniły utwory dedykowane poecie, wygłoszone na tej uroczystości. Obelisk zniszczony przez okupanta w czasie II wojny światowej, odbudowany został w latach 50-tych XX wieku z umieszczoną płaskorzeźbą Wincentego Pola dłuta iwonickiego artysty rzeźbiarza Władysława Kandefera.
Iwonicz Zdrój - Źródło Bełkotka
Bełkotka to źródło, w którym oprócz wody wypływa metan. Jeszcze w połowie XIX wieku zapalony gaz palił się płomieniem prawie metrowej wysokości, później na skutek eksploatacji ropy w otoczeniu źródła pięciokrotnie zmalała wielkość powierzchni płonącej. Ksiądz F. Alembek w 1639 r. pisał o jej wodach, że zapalone płoną ogniem niełatwym do ugaszenia.
C. Archiatr w 1648 roku opisuje źródła w okolicy Krosna zapalonego uderzeniem pioruna.
J. B. Denis nadworny lekarz Ludwika XIV, na podstawie materiałów otrzymanych od królowej Marysieńki napisał, że źródło to postępuje za ruchem księżyca, pali się jak spirytus, leczy różne choroby i przedłuża życie do stu pięćdziesięciu lat, a szum pęcherzyków gazu słychać o 200 kroków.
Ksiądz W. Tylkowski w dziele Physica curiosa wydanym w 1699 roku pisze, że wody tego źródła zmieniają swój poziom w zależności od faz księżyca.
 |
| Zdjęcie z odsłonięcia pomnika Wincentego Pola z 1975 r. |
Nieużyteczna w zabiegach leczniczych Bełkotka była w XIX wieku atrakcją dla kuracjuszy, służącą min. do zapalania fajek i gotowania herbaty. Ksiądz J. Gnatkowski opisał w poetyckiej formie skargę źródła:
Mam cztery córki, źródła tam w dolinie;
Im to wspaniale stawiają świątynie;
A tu przychodzą z matki się naigrywać!
Każą mi ognia do fajki podawać,
Każą mi warzyć suche liście wschodu,
Mówiąc językiem gdzieś tam od zachodu
Mam cztery córki, źródła tam w dolinie;
Im to wspaniale stawiają świątynie;
A tu przychodzą z matki się naigrywać!
Każą mi ognia do fajki podawać,
Każą mi warzyć suche liście wschodu,
Mówiąc językiem gdzieś tam od zachodu
Wody mineralne Iwonicza Zdroju
Wody mineralne Iwonicza Zdroju związane są z występowaniem w podłożu antykliny (fałdu wypukłego ku górze) zbudowanej z eoceńskich i oligoceńskich morskich piaskowców i łupków. Osadzone poziomo warstwy piaskowca i łupków w wyniku zostały zdeformowane w czasie fałdowanie Karpat a później rozcięte przez erozję.
Bełkotka znajduje się w miejscu, gdzie erozja odłsłoniła granicę pomiędzy porowatymi, gazo-,ropo- i wodonośnymi piaskowcami ciężkowickimi i zalegającymi na nich szczelnymi pstrymi łupkami i piaskowcami cienkoławicowymi. Dlatego też, na dnie doliny może dochodzić do wypływu gazu ziemnego, a miejscami ropy. Metan Bełkotki powstał w wyniku przeobrażenia materii organicznej zawartej w osadach morskich.
Bełkotka znajduje się w miejscu, gdzie erozja odłsłoniła granicę pomiędzy porowatymi, gazo-,ropo- i wodonośnymi piaskowcami ciężkowickimi i zalegającymi na nich szczelnymi pstrymi łupkami i piaskowcami cienkoławicowymi. Dlatego też, na dnie doliny może dochodzić do wypływu gazu ziemnego, a miejscami ropy. Metan Bełkotki powstał w wyniku przeobrażenia materii organicznej zawartej w osadach morskich.